Rong kinh tuổi trẻ: triệu chứng, hướng chẩn đoán và xử trí

. Đại cương.

-        Rong kinh: là hiện tượng ra huyết từ buồng TC có chu kì, kéo dài trên 7 ngày.Lượng máu kinh có thể nhiều, trung bình hoặc ít.

               -        Rong huyết là hiện tượng ra huyết không có tính chất chu kì, kéo dài trên 7 ngày.

              -        Phân loại : ng ta thường phân biệt :

Ø  RK-RH tuổi trẻ

Ø  RK-RH tuổi hđ SD

Ø  RK-RH tiền mãn kinh.

-        Rong kinh, rong huyết tuổi trẻ còn gọi là rong kinh tuổi dậy thì vì thường gặp ở tuổi dậy thì, có cơ chế chảy máu của kinh nguyệt, ra máu kéo dài, máu nhiều và đỏ tươi , hay tái đi tái lại

-        Nguyên nhân.

Ø  Trước  kia người ta cho rằng cường estrogen do tồn tại nang noãn ( nang noãn hoạt động kéo dài, không vỡ, không phóng noãn)-> niêm mạc TC quá sản tuyến nang. Tuy vậy ngày nay người ta thấy estrogen có thể thấp, bình thường hoặc cao.

Ø  Cơ bản ở đây do FSH, LH không đầy đủ để kích thích BT, nguyên do từ rối loạn hoạt động vùng dưới đồi, hoạt động chưa thuần thục, chưa chế tiết đầy đủ GnRH. Thường

là giai đoạn hoàng thể kém hoặc không phóng noãn, không có giai đoạn hoàng thể.Progesteron bảo vệ  hệ thống vùng dưới đồi - tuyến yên hoạt động không hoàn chỉnh. ( vì thế cho nên Estrogen mới tăng tương đối, gây rong kinh)

-        Ngoài ra còn có thể do ảnh hưởng của bệnh cấp tính, mạn tính, thay đổi huyết học, TK căng thẳng…

              -        Chú ý : cách diễn đạt ngyên nhân có vẻ sáng sủa hơn :

Ở tuổi dậy thì, vùng dưới đồi hoạt động chưa thuần thục, chưa chế tiết đầy đủ GnRH => tuyến yên không chế tiết đủ FSH, LH để kích thích buồng trứng=> không phóng noãn, hoàng thể hoạt động kém hoặc không có => lượng progesteron thiếu, hoạt động không hoàn chỉnh => lượng estrogen tăng lên 1 cách tương đối ( cường estrogen) gây ra rong kinh.

III  . Triệu chứng.

     -        Kinh nguyệt thường kéo dài, thường ra huyết tươi xảy ra sau 1 vòng kinh dài ( chậm kinh).

     -        Ra máu ở đây kéo dài, máu nhiều và tươi, hay bị đi bị lại.

     -        Toàn trạng bh thiếu máu : da xanh, niêm mac nhợt…

     -        Khám thực thể nghèo nàn, đôi khi ct thấy những dấu hiệu không chính xác như TC to, mềm, CTC hé mở,=> thầy thuốc liên tưởng sảy thai nhất là sau 1 vòng kinh kéo dài.

     -        Cận lâm sàng :

+        CTM : đánh giá mức độ thiếu máu : HC, Hb, Hct giảm….

+        SA : TC, pp bt…

IV  . Chẩn đoán

1.      Chẩn đoán xác định : dựa vào lâm sàng và cận lâm sàng, là chẩn đoán loại trừ ( sau khi đã laoij trừ hết các nguyên nhân ác tính và lành tính khác)

2.      Chẩn đoán phân biệt :  ( dọa sảy thai, sảy thai……=> chưa có nguồn tài liệu tin cậy )

V  . Điều trị.

-        Đầu tiên loại trừ nguyên nhân ác tính, các bệnh về máu nhất là người con gái trong lần kinh đầu tiên đã Rong kinh, sau đó mới đặt vấn đề cầm máu.

              -        Cầm máu có thể bằng :

+        Nạo bằng hormon :

§  Tiêm hoặc uống Progesteron 20-25mg/ng trong 6-7 ngày.

§  Có thể cho thêm Estrogen như Mikrofollin, Lynoral mỗi ngày 0,05mg

=> dùng 2 thuốc này huyết sẽ cầm.Ngừng thuốc 2-3 ngày sẽ ra huyết trở lại.Niêm mạc TC bong triệt để => vì vậy gọi là nạo bằng hormone.

§  Thời gian và lượng máu khi ra huyết trở lại tương tự như KN của người  bình thường.

+        Đề phòng rong kinh trong vòng kinh sau:

§  Tạo vòng kinh nhân tạo: cho estrogen + Progesteron như kiểu viên thuốc tránh thai kết hợp, hoặc có thể  dùng Progesteron đơn thuần vào nửa vòng kinh sau=> phương pháp này không chắc chắn vì khó tiên lượng được vòng kinh tới dài bao nhiêu ngày để ước đoán ngày bắt đầu của nửa sau để cho thuốc.

§  Có thể cho thuốc kích thích phóng noãn như Clomifen citrate trong 5 ng liền, từ ngày thứ 3 của vòng kinh mỗi ngày 1-2 viên=> mục đích:  tạo vòng kinh có phóng noãn, có hoàng thể, có Progesteron nội sinh và niêm mạc TC bong ngắn hơn hơn trong những ngày hành kinh. Kết quả 50% tường hợp

§  Dùng thuốc tránh thai để đề phòng RK-RH tuổi trẻ trong những vòng kinh sau nên uống 3 tháng liền. sau đó ngừng thuốc đợi xuất hiện hiệu ứng nhảy vọt.

Ø  Nếu trong khi không dùng thuốc mà KN đều => ngừng thuốc

Ø  Nếu KN vẫn rối loạn => dùng thuốc thêm 3 tháng nữa.

Ø  Cách dùng thuốc: mỗi tháng uống thuốc 3 tuần hoặc uống trong 10 ngày cuối mỗi vòng kinh, mỗi ngày 1-2 viên thc tránh thai.

§  Trường hợp  rất hãn hữu: điều trị  bằng mọi cách không có  kết quả mới phải nạo buồng tử cung bằng dụng cụ.

§  Để cầm máu nhanh : dùng loại estrogen phức hợp sulphat (biệt dược Permarin 25mg ) tan trong nước chỉ 15phút là cầm máu.Sau đó vẫn phải điều trị duy trì bằng hormone tránh chảy máu ồ ạt trở lại khi ngừng thuốc.