Rong kinh tiền mãn kinh: định nghĩa, nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị

I.                   Đại cương

o   Rong kinh là

o   Rong huyết là

o   Rong kinh tiền mãn kinh : có thể ban đầu rong kinh theo cơ chế của kinh nguyệt nhưng về sau rong huyết ( không theo cơ chế của kinh nguyệt) do tổn thương viêm ở niêm mạc tử cung. Là rối loạn phổ biến, có thể gặp cả rối loạn lượng kinh ( cường kinh, thiểu kinh) lẫn rối loạn chu kì kinh( kinh mau, kinh thưa….)

o   Nguyên nhân:

§  Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra rong kinh:

§  Nguyên nhân ác tính: ung thư CTC, ung thư NMTC, ung thư buồng trứng, ung thư âm đạo..

§  Nguyên nhân lành tính: polyp CTC, UXTC…

§  Các bệnh NK toàn thân: bệnh máu, bệnh gan, thiếu máu,nuôi dưỡng kém…

§  Do thuốc : đt thuốc chống đông, hormone thay thế…

§  Ngoài ra có thể do ng nhân cơ năng: do ko phóng noãn.

II.                Triệu chứng

1.      Lâm sàng

Có thể gặp các loại rối loạn về kinh nguyệt như:

-          Mãn kinh sớm: không hành kinh nữa trước tuổi 40, bình thường từ 45-50 tuổi.

-          Mãn kinh muộn: không hành kinh nữa sau tuổi 55.

-          Kinh thưa:  vòng kinh dài trên 35 ngày, bình thường từ 22-35 ngày.

-          Kinh mau:  vòng kinh ngắn dưới 22 ngày.

-          Vô kinh: không có hành kinh từ 6 tháng trở lên.

-          Rong kinh:  kỳ hành kinh kéo dài trên 7 ngày.

-          Kinh ngắn:  kỳ hành kinh chỉ từ 2 ngày trở xuống.

-          Kinh nhiều:  tổng lượng máu kinh trong cả chu kỳ trên 200 ml, bình thường: 50-80 ml.

-          Kinh ít: lượng máu kinh ra rất ít, không cần đóng băng vệ sinh, dưới 15 ml.

-          Cường kinh:  máu kinh ra vừa nhiều, vừa kéo dài ngày.

-          Thiểu kinh:  máu kinh ra ít và ngắn ngày.

-          Thống kinh: đau bụng trước, trong hoặc sau khi hành kinh.

-          Vòng kinh không phóng noãn: vòng kinh không có sự phóng noãn ở giữa chu kỳ kinh bình thường.

Toàn thân: khi mất máu nhiều có thể có các biểu hiện của thiếu máu: da xanh, niêm mạc nhợt

Thực thể : chú ý tới các tổn thương là nguyên nhân UXTC, polyp CTC hay ung thư CTC…

2.      Cận lâm sàng

ü  Cần tiến hành khám phụ khoa tỉ mỉ: soi CTC, làm phiến đồ âm đạo, nạo sinh thiết buồng niêm mạc TC , sinh thiết CTC… để loại trừ các nguyên nhân sinh ung thư

ü  Rong kinh tiền mãn kinh : khi sinh thiết niêm mạc tử cung có thể thấy

o   hình ảnh phát triển ( 90%)

o   hình ảnh chế tiết  ( 10 %)

o   hình ảnh quá sản tuyến nang gặp nhiều gấp 10 lần so vớ lứa tuổi 20-45

ü  Giai  đoạn sau mãn kinh thì thấy hình ảnh teo niêm mạc TC, niêm mạc TC không hoạt động

ü  Các khối u lành tính và ác tính gây rối loạn ra huyết có tỉ lệ khác nhau theo tuổi. Trong tiền mãn kinh, tỉ lệ UXTC, polyp CTC, K NMTC gặp 1-2 %. Sau khi đã mãn kinh, các u lành tính ngày cành ít gặp, u ác tính ngày càng tăng.

III.       Chẩn đoán xác định : LS, CLS. Cần chú ý chẩn đoán nguyên nhân nếu có

IV.              Điều trị

1.      Nếu phát hiện được nguyên nhân: điều trị theo nguyên nhân

2.      Điều trị triệu chứng:

§  Tốt nhất là nạo niêm mạc tử cung bằng dụng cụ: có 3 lợi ích

·         Cầm máu nhanh, đỡ gây mất máu kéo dài

·         Lấy được tổ chức làm GPB

·         Xác định rõ ràng tình trạng quá sản niêm mạc tử cung để định hướng sử dụng hormone

§  Ngày tiến hành nạo được tính là ngày đầu của vòng kinh tới.( lấy đó làm mốc sử dụng hormone)

§  Thuốc:

·         Progestin 10 mg trong 10 ngày từ ngày 16-26 ( Duphaston, Turinal)

·         Uống trong 3 vòng kinh liên tiếp

·         Kết quả tốt nếu không có tổn thương thực thể

·         Sau khi ngừng thuốc 2-3 ngày sẽ hành kinh trong 3-4 ngày, lượng kinh không nhiều

·         Không nên cho progestin ngay sau nạo vì có nguy cơ gây băng huyết

§  Có thể dùng testosteron để điều trị, giúp chóng mãn kinh hoàn toàn

§  Thuốc co hồi tử cung: oxytocin, ergotamin nên dùng sớm

§  Thuốc cầm máu: EAC, vitamin K, calci, Fe, vitamin A, vitamin B…..