Chăm sóc sức khỏe sinh sản: nội dung và biện pháp.

I.                   Đại cương

Định nghĩa: SKSS là trạng thái thoải mái về thể chất, tinh thần, xã hội của tất cả những gì liên quan đến hoạt động và chức năng của bộ máy sinh sản chứ không chỉ là có bệnh hay khuyết tật của bộ máy đó.

SKSS gồm 3 mặt : thể chất, tinh thần và xã hội

SKSS có 6 nội dung chính liên quan mật thiết với nhau : tình dục, KHHGĐ, sức khỏe phụ nữ và làm mẹ toàn, nhiễm khuẩn đường sinh sản và bệnh lây truyền qua đường tình dục, phá thai và vô sinh.

II.                Nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản

1.      Làm mẹ an toàn

2.      Thực hiện tốt kế hoạch hóa gia đình

3.      Giảm nạo hút thai và hút thai an toàn

4.      Giáo dục SKSS cho vị thành niên.

5.      Phòng chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục

6.      Phòng chống ung thư vú và ung thư sinh dục.,

7.      Phòng chống nguyên nhân vô sinh

8.      Giáo dục tính dục, SKSS cho người cao tuổi, bình đẳng giới

9.      Thông tin, giáo dục, truyền thông về SKSS

III.             Biện pháp chăm sóc sức khỏe sinh sản.

1.      Làm mẹ an toàn.

·         Làm mẹ an toàn là những biện pháp để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi ( cũng như trẻ sơ sinh ) với mục đích làm giảm tỷ lệ tử vong, bệnh tật ngay từ khi người phụ nữ mang thai, trong khi sinh cũng như suốt thời kì hậu sản. ( 42 ngày sau đẻ).

·         Chìa khoa của làm mẹ an toàn là KHHGĐ, chăm sóc người mẹ trước trong và sau khi sinh.

·         Những biện pháp áp dụng trong thời kì có thai:

ü  Giáo dục phụ nữ kiến thức cơ bản về thai nghén: tắt kinh, nghén để họ đi khám xem có thai không.

ü  Chăm sóc khi mang thai: khám thai định kì,đăng kí quản lý thai nghén.

ü  Khám thai 3 tháng đầu : xác định có thai hay không, thai bệnh lý ( GEU, chết lưu, sảy thai, chứng )

ü  Khám thai 3 tháng giữa: tiêm vaccin phòng uốn ván, chống thiếu máu bằng uốn viên sắt, phát hiện các bất thường của thai nghén.

ü  Khám thai 3 tháng cuối: sự phát triển của thai, thai nghén nguy cơ cao ( RTĐ, TSG …..), xác định nơi sinh ( trạm xá xã, bệnh viện huyện…..)

ü  Thai phụ phải được sinh tại CSYT hoặc có cán bộ hay bà đỡ vườn đã đc huấn luyện chăm sóc.

ü  Theo dõi chặt chẽ cuộc chuyển dạ, xử trí các biến chứng kịp thời.

ü  Sử dụng gói đỡ đẻ sạch: gồm lưỡi dao cạo, băng gạc, chỉ buộc rốn đã đc khử khuẩn.

ü  Thực hiện đỡ đẻ sạch.

ü  Không đẻ chảy máu sau đẻ.

·         Chăm sóc tốt thời kì hậu sản, tránh nhiễm khuẩn sau đẻ:

ü  Có chế độ ăn uống nghỉ ngơi hợp ký đẻ mẹ phục hồi sức khỏe, có sữa cho con bú.

ü  Chế độ vệ sinh tốt, chống nhiễm khuẩn.

ü  Chế độ đi lại , lao động thích hợp sau đẻ.

·         Chăm sóc tốt cho trẻ sơ sinh

ü  Thực hiện vô khuẩn khi chăm sóc sơ sinh, đặc biệt chống uốn ván rốn.

ü  Không để trẻ bị lạnh, dễ ngạt lại, dễ nhiễm khuẩn.

ü  Cho trẻ bú sớm ngay sau đẻ (30-60 phút sau đẻ thường)

ü  Khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ

ü  Cho bú kéo dài tới 2 năm.

ü  Giãn khoảng cách sinh từ 3-5 năm.

·         Phòng chống và xử trí tốt 5 tai biến sản khoa

ü  Nhiễm khuẩn : tai biến hàng đầu, chiếm 70% và đúng thứ 2 về nguyên nhân tử vong mẹ

ü  Chảy máu : đứng hàng thứ 2 nhưng xếp hàng đầu gây tử vong mẹ.

ü  Vỡ tử cung

ü  Sản giật: cơn co giật có thể xảy ra trong khi có thai, trong và sau đẻ.

ü  Uốn ván rốn sơ sinh.

            ·                      Cách dự phòng:

ü  Khám lại, đk quản lý thai nghén chặt chẽ.

ü  Phát hiện thai nghén nguy cơ cao

ü  Tiêm phòng uốn ván rốn đầy đủ.

ü  Thực hiện đỡ đẻ sạch.

ü  Thực hiện 3 sạch khi làm rốn : rửa tay sạch, bông tăm sạch, dụng cụ sạch.

·         Thông tin giáo dục truyền thông:

ü  Ngăn ngừa thai nghén ngoài ý muốn: là biện pháp hàng đầu để người mẹ an toàn, khi không có thai sẽ không có nguy cơ bị đe dọa do thai.

ü  Mỗi gia đình chỉ nên có tử 1 đến 2 con, dù trai hay gái. Không sinh thêm con sẽ không gặp nguy cơ do thai sản.

ü  Tuổi sinh con hợp lý: tử 22-35 tuổi, hạn chế những biến chứng khi sinh con quá sớm hoặc khi quá nhiều tuổi. Khoảng cách sinh ít nhất 2 năm. Nếu khoảng cách sinh giữa các lần sinh là 2 năm thì có thể giảm tử vong mẹ xuống 20%

ü  Nâng cao kiến thức, kĩ năng thục hành của nữ hộ sinh bằng cập nhật và đào tạo lại. Các bà đỡ vườn đào tạo lại, huấn luyện cẩn thận là điều cốt yếu trong làm mẹ an toàn.

2.      Thực hiện tốt kế hoạch hóa gia đình

ü  Sử dụng tốt, rộng rãi, đa dạng các biện pháp tránh thai

ü  Mỗi gia đình chỉ có từ 1 đến 2 con dù trai hay gái.

ü  Khoảng cách giữa các lần sinh nên từ 3 – 5 năm.

ü  Tuổi đẻ lần đầu là 23, lần cuối là 35.

ü  Không nên sinh con đầu lòng trước 20, con cuối cùng sau 35.

ü  Vai trò và trách nhiệm của nam giới trong KHHGĐ.

ü  Lợi ích từ việc thực hiện tốt KHHGĐ: giảm tăng dân số, giúp bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em, nâng cao chất lượng cuộc sống.

3.      Giảm nạo hút thai và nạo hút thai an toàn.

·         Nạo hút thai an toàn là thực hiện đình chỉ thai nghén tốt để đảm bảo sức khỏe cho người phụ nữ.

·         Áp dụng các biện pháp tránh thai an toàn để không có thai ngoài ý muốn.

·         Chỉ nạo hút thai khi chắc chắn có thai bằng xét nghiệm thai sớm hoặc siêu âm

·         Chỉ nạo hút thai tại CSYT được phép và do những cán bộ đã đc đào tạo chuyên môn.

·         Làm tốt công tác tư vấn trước và sau hút thai.

·         Không nạo hút thai ở các cơ sở không đc phép, không đảm bảo vô khuẩn và không đủ phương tiện.

·         Thực hiện tốt dặn dò của thầy thuốc sau nạo hút thai về thuốc, vệ sinh, sinh hoạt tình dục….

·         Thực hiện tốt các biện pháp tránh thai an toàn để không phải nạo hút thai.

·         Thực hiện giảm đau, chống sốc trước khi nạo hút thai.

·         Tăng cường trang thiết bị cho YTCS

·         Thường xuyên tập huấn, đào tạo lại cho nhân viên.

·         Nhớ rằng dù có tránh đc việc nào hút thai không an toàn nhưng tai biến của nó vẫn chiếm 13% tổng số tử vong mẹ trên thế giới.

·         Các dịch vụ KHHGĐ thuận lợi sẽ giảm được nạo hút thai và tử vong do nạo hút thai

·         Có thể ngăn cản tử vong mẹ do nạo hút thai không an toàn nếu phát hiện và xử trí kịp thời các tai biến.

·         Xử trí cấp cứu những biến chứng của sảy thai không hoàn toàn. Tư vấn và sẵn sàng cung ứng các dịch vụ KHHGĐ ngay sau nạo hút thai để giúp khách hàng chọn lựa và giúp áp dụng ngay.

4.      Giáo dục SKSS cho vị thành niên.

·         Giáo dục vệ sinh kinh nguyệt

·         Giáo dục sinh lý thụ thai, những điều kiện và dấu hiệu có thai, các biện pháp tránh thai

·         Giáo dục vệ sinh cho em gái.

·         Giáo dục về tình bạn, tình yêu lành mạnh.

·         Những nguy cơ do thai nghén sớm

·         Giáo dục sinh hoạt tình dục đối với việc làm tăng dân số, bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, kể cả nhiễm HIV

·         Lợi ích của việc dùng bao cao su

5.      Phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản.

·         Vệ sinh thân thể hằng này khi còn là bé gái cho đến những người cao tuổi, vệ sinh kinh nguyệt, thai nghén, VS sinh hoạt tình dục, VS sau đẻ, sảy, nạo hút thai.

6.      Phòng chống các bệnh lây qua đường tình dục

·         Cung cấp kiến thức chung đặc biệt là các bệnh lây qua đường tình dục bao gồm cả HIV/AIDS

·         Không nghiện chích ma túy

·         Không dùng chung các dụng cụ bị nhiễm dịch cơ thê người khác.

·         Sống chung thủy 1 ợ 1 chồng

·         Sử dụng rộng rãi bao cao su.

7.      Phòng chống ung thư vú và ung thư sinh dục

·         Tự khám vú

·         Nếu đau vú hoặc sờ thấy khối u thì phải đi khám ngay

·         Ít nhất 6 tháng nên đi khám phụ khoa 1 lần.

·         Xét nghiệm dịch âm đạo, CTC để phát hiện ung thư CTC

·         Hạn chế nhiễm khuẩn đường sinh sản.

·         Phải điều trị sớm và tích cực các viêm nhiễm đường sinh sản

·         Ung thư tuyến tiền liệt : nếu có rối loạn tiểu tiện thì phải đikhám bệnh để phát hiện.

8.      Phòng chống các nguyên nhân gây vô sinh.

·         Tránh các nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam : không mặc quần lót quá chật, không để mắc biến chứng quai bị

·         Không để nhiễm khuẩn tiết niệu sinh dục

·         Không để mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục

·         Phòng và điều trị sớm các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản và các bệnh LQĐTD

·         Điều trị sớm những trường hợp rong kinh rong huyết nhất là các em gái tuổi vị thành niên.

9.      Giáo dục về tình dục, sức khỏe người cao tuổi và bình đẳng giới.

ü  Giáo dục về tình dục an toàn và lành mạnh

ü  Vai trò và trách nhiệm của nam giới trong CSSKSS, đặc biệt chăm sóc con cái và thương lượng trong KHHGĐ

ü  Quan tâm, săn sóc sức khỏe cho người cao tuổi cả nam lẫn nữ vì : tuổi thọ hiện nay cao, số người cao tuổi đông, họ còn sống trong 1 thời gian dài sau khi nghỉ hưu. Vấn đề loãng xương , u phì đại lành tính tuyến tiền liệt ở nam giới cần đc quan tâm.

ü  Binhf đẳng giới trong gia đình và trong xã hội, đặc biệt trong việc lựa chọn các biện pháp KHHGĐ và sinh đẻ

10.  Thông tin, giáo dục truyền thông về SKSS

§  Đẩy mạnh công tác thông tin, giáo dục truyền thông về SKSS của các cấp, các ngành, các đoàn thể, đặc biệt đưa giáo dục SKSS vào nhà trường.

§  Đa dạng hóa các phương thức thông tin, giáo dục truyền thông về SKSS

§  Phát huy vai trò của tuyên truyền viên về SKSS tại cộng đồng.

§  Vai trò, trách nhiệm của các cấp lãnh đạo

§  Ưu tiên và tăng cường công tác này cho các vùng sâu vùng xa.