Các yếu tố tiên lượng cuộc đẻ về phía mẹ

         I.ĐẠI CƯƠNG

1.      Các yếu tố tiên lượng cuộc đẻ là gì ?

§  Là những dữ kiện phát hiện được khi hỏi, khám bệnh trong quá trình theo dõi giúp thầy thuốc dự đóan cuộc đẻ sắp tới diễn ra bt hay khó khăn, có phải can thiệp ko và can thiệp bằng cách nào là tối ưu nhất nhằm phòng tai biến, bảo đảm an toàn cho mẹ và con.

2.      Quan niệm về cuộc đẻ bình thường: gồm các yếu tố.

§  Về phía mẹ:

-         Mẹ khỏe mạnh, ko có dị tật và di chứng, ko có TS đẻ khó

-         Ko có biến cố trong khi có thai lần này

-         Chuyển dạ tự nhiên

-         Thời gian ch/dạ trung bùnh từ 16-18 h

-         Thời gian rặn đẻ bt ( < 60p )

-         CTC bt theo sự tiến triển của ch/dạ

-         Thời kì hậu sản bt

§  Về phía con:

-         Tuổi thai đủ 38 – 42 tuần

-         Số lượng 1 thai, ngôi chỏm

-         Ngôi tiến triển tốt từ cao xuống thấp

-         Tim thai ổn định trong ch/dạ

-         Tình trạng ối bt, ko đa ối, thiểu ối, vỡ ối đúng lúc, nc ko có phân su, máu

-         Sổ thai sổ, rau tự nhiên, đúng thời điểm

-         Đẻ ra cân nặnh >= 2500g

-         Apgar 1p >= 8đ

II.                Các yếu tố tiên lượng cuộc đẻ về phía mẹ:

1.      Các yếu tố có sẵn từ trước

Là những yếu tố có sẵn từ trước của thai phụ, không thể thay đổi được => là những yếu tố nguy cơ cao trong thai nghén

1.1.Các yếu tố tiên lượng tốt:

Mẹ khỏe mạnh: không có các bệnh cấp và mạn tính, không bị dịt tật, di chứng của các bệnh toàn thân và các bệnh về cơ quan sinh dục, không có tiềm sử đẻ khó, sảy thai, băng huyết, không có biến cố gì trong lần thai này

1.2.Tiên lượng xấu:

1.2.1.      Thể trạng:

·         Lun thấp <145cm

·         Các dị tật bẩm sinh hoặc di chứng:

1.2.2.      Dị dạng sinh dục :

·         Tử cung đôi, tử cung nhi tính, vách ngăn âm đạo…

·         Khung chậu bất thường : hẹp giới hạn, lẹch do bẩm sinh, còi xương hoặc chấn thương ( gãy xương chậu, xương đùi, cột sống ) bại liệt

1.2.3.      Tuổi: quá trẻ < 18 tuổi hoặc lớn tuổi : con so > 35 tuổi, con dạ >40 tuổi

1.2.4.      Tình trạng bệnh lý

·         Các bệnh nội khoa từ trước : tim ( suy tim, THA,…) gan ( viêm gan virus) thận ( suy thận); hô hấp ( lao phổi…); nội tiết ( đái tháo đường, basedow) , thần kinh, tâm thần, bệnh hệ thống, bệnh lý về máu: thiếu máu…..

·         Bệnh phụ khoa: u xơ tử cung, u nang buồng trứng, rò sinh dục, sa sinh dục, hoặc âm hộ, âm đạo, tầng sinh môn xơ hóa, có sẹo xấu…

·         Bện lý cấp và mạn tính mắc phải khi có thai : tiền sản giật, VRT, xoắn ruột..

1.2.5.      Tiền sử

·         Đẻ nhiều lần >4 lần

·         Đẻ quá dày: <2 năm

·         Có tiền sử thai nghén nặng nề: điều trị vô sinh, sảy thai liên tiếp, thai lưu, băng huyết khi có thai và sau đẻ…

·         Tiền sử đẻ can thiệp bằng forceps, mổ lấy thai…

·         Tiền sử điều trị  vô sinh

1.2.6.      Yếu tố khác

·         Mẹ có yếu tố di truyền ảnh hưởng đến quá trình sinh đẻ

·         Hoàn cảnh kinh tế nghèo nàn,lạc hâu, học vấn thấp, hạn chế tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe….

2.      Các yếu tố phát sinh trong chuyển dạ

Đó là những dấu hiệu chưa có hoặc chưa đựoc phát hiện lúc ban đầu, chỉ mới xúât hiện trong quá trình chuyển dạ

2.1.Toàn thân của mẹ

§  RL tinh thần: do đau → ng mẹ lo lắng, sợ hãi

§  Suy giảm về thể lực: do đau, do ch/dạ kéo dài, bn ko ăn đc → đói lả, mệt mỏi

§  Thay đổi về mạch, HA, nhiệt độ do tâm lý hay do bội nhiễm

2.2.Diễn biến bất thường của cơn co TC

§  Cơn co TC là động lực của cuộc chuyển dạ. Bt cơn co TC xuất phát từ 1 điểm hay gặp là sừng (T) TC

§  TL tốt nếu:

     - Cơn co tăng dần về cường độ, tần số, thời gian

- Có t/c 3 giáng:

o  Từ trên xuống dưới

o  Cường độ giảm dần

o  Thời gian co giảm dần

Về mặt ls, các cơn co lúc đầu: yếu - ngắn- thưa, càng về sau sẽ : mạnh, dài,

lâu

§  TL xấu nếu: có các rối loạn về con co TC:

o  RL tăng co bóp:  – Tăng cường độ: mạnh

–  Tăng tần số: mau

–  Tăng cả hai: cơn co mạnh và mau

o  RL về tăng trương lực cơ bản:

–  Do co thắt ( trong HC RBN)

–  Do giãn căng: đa ối,sinh đôi..

–  Do co bóp tăng kéo dài: lạm dụng oxytoxin

o  Rl giảm co bóp:  – Giảm cường độ: cơn co yếu

–  Giảm tần số: thưa

–  Giảm cơn co tòan bộ: yếu và thưa

o  Tình trạng rl tăng co trong chuyển dạ thường do nguyên nhân thực thể, thai bị cản trở, ko thuận lợi cho lọt, xuống, quay, sổ, mà khi thăm khám chưa phát hiện đựoc:

-      Nguyên nhân cơ học: cần thăm khám kĩ tìm nguyên nhân

-      NN cơ năg gây đẻ khó do động lực:-> dùng thuốc hoặc mổ lấy thai

2.3.Xóa mở CTC: bt trong quá trình chuyển dạ CTC sẽ xóa mở dần từ 1-10 cm

§  Các yếu tố tiên lượng tốt là:

·         Vị trí: CTC chính giữa tiểu khung

·         Mật độ: mềm, xóa hết thì mỏng và ôm lấy đầu ối hoặc ngôi thai

·         Tốc độ mở: với con so  1 – 3 cm/8h

3 – 10 cm/7h

§  Các yếu tố tiên lượng ko tốt:

·         CTC ở vị trí bất thường

·         CTC dày cứng, phù nề, lỗ trong co thắt. đặc biệt ở những ng có ts đốt nhiệt, đốt điện CTC, khoét chóp, cắt đoạn CTC,...

·         Theo dõi thấy: CTC mở chậm hoặc ko mở thêm sau mỗi lần thăm khám