I.
Đại cương
Ø
Áp xe
vú là 1 bênh hay gặp ơ phụ nữ, nhất là trong thời kì sinh đẻ, nuôi con ( áp xe
vú trong thòi kì cho bú
)
Ø Phân loại:
Ø Dựa vào vị trí ổ áp xe
có thể
chia ra :
o
Áp
xe trước tuyến o Áp
xe trong tuyến o Áp
xe sau tuyến
Ø Dựa vào
diễn biến của quá
trình viêm có thể chia ra:
o
Giai đoạn viêm
o
Giai đoạn tạo thành
áp xe và hoại thư vú
Ø Nguyên nhân:
o Vi khuẩn gây viêm mủ
ở vú thường là tụ cầu và liên
cầu
o
Hiếm gặp hơn là các loại phế
cầu, lậu cầu, trực khuẩn thương hàn, vi khuẩn kị khí
o
Các yếu tố thuận lợi: suy giảm sức đề kháng, điều kiện sống thấp
o
Tình trạng ứ đọng sữa
trong tuyến vú
Ø Bệnh sinh: các vi khuẩn gây bệnh
xâm nhập vào tuyến vú qua
hai đường:
o
Trực tiếp: vi khuẩn gây bệnh thường có trên
da có thể xâm nhập trực tiếp vào tuyến vú
qua các ống dẫn sữa hoặc các vết sây sát ở núm vú và vùng
quầng vú
o
Gián tiếp: vi khuẩn có thể xâm nhập tuyến vú
từ một ổ
nhiễm khuẩn nào đó của cơ thể qua con đường máu hoặc đường bạch huyết
II.
Triệu
chứng
Các dấu hiệu lâm sàng ohuj thuộc vào vị trí, giai đoạn và tiến triển của
quá trình viêm.Có thể chia ra thành
2 giai đoạn: giai đoạn
viêm và giai đoạn tạo thành áp xe.
1. Giai đoạn viêm
Ø Lâm sàng:
o
Toàn thân: khởi phát đột ngột với sốt cao, mệt mỏi,
đau đầu,mất ngủ
o
Cơ
năng: đau
nhức sâu trong tuyến
, đau tăng lên khi khám,
khi
cử động cánh tay.
o
Thực thể:
§
Vú bị viêm to
ra , nắn chắc
§
Vùng da
ở vị trí viêm có
thể bình thường nếu ở viêm nằm sâu trong
tuyến, hoặc có
thể nóng, đỏ,
phù nề nếu ổ viêm ở ngay dưới da hoặc trên bề
mặt của tuyến
§
Hạch nách cùng bên to và
đau
Ø
Cận lâm
sàng:
o CTM : bạch cầu tăng đặc biệt là bạch cầu
đa nhân
trung tính, máu lắng tăng
2. Giai đoạn tạo thành
áp xe
Áp xe vú
là những túi mủ khu trú ở vú được hình thành do
sự hoại tử các mô. Có thể
do một hoặc nhiều ổ
áp xe nằm ở 1 hoặc nhiều thùy khác
nhau của tuyến vú. Trong giai đoạn này tất cả các
triệu chứng viêm đều tăng lên.
Ø
Toàn thân: hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc
rõ: sốt cao rét run,
môi
khô lưỡi bẩn, đau đầu khát nước, da
xanh, cơ thể gầy yếu,
mất ngủ
Ø Cơ năng: đau
nhức sâu trong tuyến
tăng khi vận động tay, cho con bú
Ø
Tại chỗ:
o
Vú
sưng to, vùng da phía
trên ổ áp xe thường
nóng, căng, xung huyết đỏ
hoặc phù tím
o
Da có
thể vẫn bình thường nếu ổ áp xe nằm ở sâu. Các tĩnh mạch dưới da nổi rõ,
có hiện tuongj viêm bạch
mạch dưới da
o
Núm vú có thể bị tụt
o Sờ có thể thấy dấu
hiệu ba động: ??????
o
Nếu ổ
áp xe thông với các ống dẫn
sữa thì có thể thấy sữa lẫn
mủ chảy ra qua đầu núm vú. Chọc hút đúng ổ
áp xe có thể hút được mủ
Ø
Xét nghiêm:
o
CTM: tăng bạch
cầu đa nhân trung tính,
máu lắng tăng
o Xét nghiệm dịch mủ tìm vi khuẩn: qua
nhuộng soi và nuôi cấy
o
Biến chứng: viêm xơ vú mãn tính, viêm mô
liên kết, hoại tử vú
III.
Chẩn đoán:
1.
Chẩn
đoán xác định: LS+CLS
2. Chẩn đoán
phân biệt: ung thư vú thể cấp dạng
viêm:
ü Hay gặp ở người trẻ,
đang cho con bú, có khi bị ung thư vú
cả 2 bên cùng lúc.
ü Vú to rất nhanh, không đau, trông bề ngoài như viêm tấy
ü Hạch
nách thường bị xâm nhiễm sớm
ü Toàn thân
suy sụp nhanh
ü Đôi khi có sốt
ü
Cần làm xét nghiệm chẩn đoán tế bào học chọc hút kim nhỏ
hoặc làm sinh thiết tức thì
ü Tiên lượng xấu, tử
vong trong vòng 1-3 tháng
IV.
Điều
trị
1.
Nguyên
tắc:
Tùy theo kích thước và
vị trí của ổ áp xe mà có thái độ
điều trị khác nhau Khi đã tạo thành
ổ áp xe thì phải chích
rạch, tháo mủ
2.
Với các
áp xe nông ở dưới da, vùng
quầng vú: điều trị giống như chích nhọt ở các vị trị khác
3.
Đối với áp
xe trong
tuyến:
Ø
Gây mê hoặc gây tê tại chỗ, chích rạch áp xe theo hình nan
hoa ở chỗ
thấp nhất trên khu vực áp xe. Chiều dài thường từ 7-10 cm, cách núm vú từ 2-3 cm
Ø Dùng ngón tay đưa vào ổ mủ để phá hết các
vách xơ
Ø
Nếu thấy khó tháo mủ vì áp xe có nhiều ổ
thì có thể
rạch đường thứ
2 ( rạch đối chiếu)
Ø
Sau khi rạch cần đặt dẫn lưu
bằng ống cao su
hoặc độn gạc
Ø
Sau mổ cần bơm rửa ổ áp xe hằng ngày qua ống dẫn lưu bằng dung dịch
sát
trùng kết họp
dùng kháng sinh toàn thân
Ø
Khi đường rạch tháo mủ không đủ rộng, mủ
có thể bị ứ lại và quá trình viêm sẽ lan sang các
thùy tuyến lân
cận
4. Với các áp
xe sau tuyến
Ø Cần rạch tháo mủ theo đường vòng cung ở bờ dưới, ngoài tuyến vú.
Ø Chích tháo
mủ, đặt ống dẫn lưu hoặc
độn gạc
Ø
Rửa ổ
áp xe hàng ngày bằng các dung
dịch sát trùng để
tạo điều kiện cho
qua trình liền sẹo của
ổ áp xe nhanh hơn
No comments:
Post a Comment