Đa ối cấp: nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán xác định, chẩn đoán phân biệt.

I.                   Đại cương

§  Bình thường lượng nước ối tăng dần cho đến khi tuổi thai 36tuần, lúc này lượng nước ối khoảng 1000 ml, nhưng sau đấy giảm dần. Bt  lượng nước ối khoảng 500-1000 ml

§  Đa ối là lượng nước ối đo được > 2000ml

§  Đa số các trường hợp lượng nước ối tăng lên từ từ, khi lượng nước ối tăng lên rất nhanh chỉ trong vài ba ngày gọi là đa ối cấp

§  Đa ối cấp thường là đa ối xuất hiện đột ngột trong 3 tháng giữa của thai kì, thể tích nước ối tăng nhanh và nhiều trong vài ba ngày, biểu hiện ls rầm rộ, thường kèm thèo thai dị dạng

§  Theo mức độ, đa ối cấp được chia làm : nhẹ, trung bình, nặng ( dựa trên siêu âm)

II.                Nguyên nhân

§  Phía thai:

–    Thai đơn noãn

–    Thai dị dạng:  + Hệ thống thần kinh ( vô sọ)

+ Hệ tiêu hoá ( hẹp, teo TQ)

+ Hệ tuần hoàn, tim mạch

+ Hệ thống khác: u bụng

§  Phần phụ:      – Do viêm nhiễm màng ối gây tăng tiết

–   U máu ở rau
§  Do mẹ:     – ĐTĐ

–  Bất đồng yếu tố Rh mẹ con

–  Mẹ bị bệnh khi mang thai: tăng HA, tiền sản giật

–  Bị nhiễm trùng: giang mai, toxoplasma

III.             Triệu chứng

1.      Triệu chứng lâm sàng

§  Thời gian xuất hiện thường vào 3 tháng giữa của thai kì (thường ở tuổi thai từ 16-20 tuần)

 § Do đa ối làm cho TC to lên nhanh chóng dẫn đến tình trạng tăng áp lực trong và ngoài TC gây chèn ép các cơ quan nội tạng

*  Cơ năng:

o  Bụng to lên nhanh, căng, đau tức đột ngột làm sản phụ có cảm giác muốn vỡ bụng ra

o  Triệu chứng do chèn ép:

-      Đau vùng thắt lưng lan ra sau, xuống đùi

-      Khó thở, tức ngực nhiều khi ko nằm ngủ được, phải ngồi

-      Có thể đại tiểu tiện khó do TC to, chèn ép vào BQ-TT

o  Buồn nôn, nôn, ăn uống kém

*  Toàn thân:

o  Tinh thần lo lắng, sợ hãi, mất ngủ,..

o  Mệt mỏi, hốc hác

o  Phù:          – Do TC to chèn ép vào các tm lớn

– Vị trí phù:     Thành bụng

             Âm hộ

               Hai chi dưới

Cũng có thể phù toàn thân

– Đặc điểm: trắng, mềm, ấn lõm

o  Mạch nhanh, HA bình thường, ko sốt

o  Trường hợp nặng có thiểu niệu

*  Thực thể:

o  Khám ngoài:

-      Nhìn:           Da bụng căng bóng, phù nề, rạn da mới xuất hiện, màu đỏ tím Bụng to lên rõ từng ngày

      -      Sờ nắn:        TC căng, tròn đều

Khó xác định được các phần của thai nhi, có dấu hiệu bập bềnh cục nước đá khi nắn vào các phần thai

Đo: Kích thước TC( CCTC, vòng bụng) to hơn so với tuổi thai

       -      Nghe tim thai: xa xăm, có khi ko nghe được bằng ống nghe gỗ

o  Khám trong:

-      CTC giãn rộng, màng ối căng phồng, đoạn dưới căng phồng

-      Khó xđ ngôi thai

-      Đa ối cấp thường chuyển dạ trước tuần 28

2.      Cận lâm sàng

§ Siêu âm:
     o Đánh giá lượng nước ối qua đo Chỉ số ối tiêu chuẩn: là tổng chiều sâu của 4 túi ối lớn nhất ở 4 góc trên thành bụng người mẹ ( ³ 24cm)

  o Đánh giá hình thái học của thai nhi

  o Phát hiện những dị dạng thai

§ XQ: có ít giá trị trong chẩn đoán đa ối, có thể phát hiện thai vô sọ, ngày nay hầu như ko sử dụng

§ Chọc ối: để XN tế bào học, NST

§ Các XN khác: tìm nguyên nhân từ phía mẹ:

o XN đường máu, đường niệu

o XN tìm giang mai, toxoplasma

o XN tìm sự bất đồng yếu tố Rh giữa mẹ và thai nhi

IV.              Chẩn đoán

1.      Chẩn đoán xác định: LS + CLS

§  LS:    – Bụng to lên nhanh, thường xuất hiện 3tháng giữa thai kì

–  TC lớn hơn so với tuổi thai

–  Khó nắn thấy các phần thai. Những trường hợp nặng: TC căng tới mức ko tìm thấy bất kì phần nào của thai nhi

–  Tim thai khó nghe, mờ xa xăm

§  CLS: SÂ có giá trị chẩn đoán xđ

2.      Chẩn đoán phân biệt

2.1.            Cổ chướng trên BN có thai

§  Giống:          –  Bụng to

–    TC lớn hơn so với tuổi thai

–    Tim thai khó nghe

§  Khác:            –  Bụng to, bè ngang, rốn lồi, có thể có tuần hoàn bàng hệ

–    Dấu hiệu sóng vỗ

–    Gõ đục vùng thấp

–    NN gây cổ chướng: xơ gan, K gan...

–    SÂ: ối bt, dịch ngoài TC

2.2.            Đa thai

§  Giống: TC lớn hơn so với tuổi thai

§  Khác:            – Nghén nhiều

–  Bụng to lên nhanh, đều suốt thai kì

–  Thai máy nhiều nơi

–  Nghe thấy tim thai nhiều ổ

–  Sờ thấy nhiều cực, nhiều chi

–  SA: đa thai

2.3.            Thai to

§  Giống: TC to hơn so với tuổi thai

§  Khác:            – Bụng to lên từ từ, đều trong suốt thai kì

–  Nắn rõ các phần thai, các cực thai

–  Nghe tim thai rõ

–  SÂ: trọng lượng thai to

2.4.            Có thai kèm u xơ TC

§  Giống: TC to hơn so với tuổi thai

§  Khác:            – Có tiền sử rong huyết

–  Bụng to, ko tròn đều, ko to lên đột ngột

–  Nắn rõ các phần của thai

–  Tim thai nghe rõ

–  SÂ thấy thai và u xơ TC, nước ối bt

2.5.            Chửa trứng

§  Giống:          – Bụng to lên nhanh

–  TC to hơn so với tuổi thai

§  Khác:            – Xảy ra trong 3tháng đầu thai kì

–  Ra máu âm đạo: tự nhiên, dai dẳng, ít một, thường là máu đen

–  Ko đau bụng

–  HCG tăng rất cao ( cả trong huyết tương và nước tiểu), trên 20000 đv ếch hoặc 60000 đv thỏ

–  SÂ: hình ảnh chùm nho, tuyết rơi, ruột bánh mì, ko thấy hình ảnh của thai

2.6.            Rau bong non

§  Giống:          – Bụng to lên nhanh (thể nặng)

–  Khó sờ nắn các phần của thai

–  Khó nghe tim thai

§  Khác:            – Xảy ra trong 3 tháng cuối

–    Cơ năng:      Đau bụng nhiều, dữ dội

                 Ra máu âm đạo, đen, loãng

–  Toàn thân:       Có choáng

Có tiền sản giật

–  Thực thể: TC cường tính, co cứng như gỗ

–  CLS:              Siêu âm: khối máu tụ sau rau Sinh sợi huyết giảm

2.7.      Bàng quan đầy nước tiểu: bụng xẹp sau thông đái

2.8.            U nang buồng trứng xoắn / có thai

 §  Giống:          – Bụng to lên nhanh

–  Đau bụng

§  Khác:            – TS phát hiện u nang BT làm cho việc chẩn đoán dễ dàng hơn

–  Cơ năng: đau bụng đột ngột dữ dội

–  Toàn thân: choáng: do đau, đôi lúc do chảy máu hoặc do cả 2 làm mạch nhanh, HA hạ

–  Thực thể:      Phản ứng thành bụng

                         Ấn bụng có điểm đau chói

      Khó sờ nắn các phần thai nhi vì bn đau

Thăm âm đạo: cạnh TC có khối chạm vào đau chói

– SÂ: hình ảnh u nang BT, thai

2.9.            Khối u to trong ổ bụng

§  U thận, u mạc treo.

§  Bệnh thường diễn biến từ từ

§  SÂ giúp cho chẩn đoán